Handtherapie

De hand is ons belangrijkste werktuig en ook een heel belangrijk zintuig. 

Algemeen 

De hand functioneert door een ingenieus en uiterst precies samenspel van weefsels en structuren en is in staat zeer veel verschillende opdrachten van onze hersenen uit te voeren: tasten, zwaar of licht knijpen, aaien, eten of knopen dichtdoen, pianospelen enz. Uw hand en pols zitten dan ook ingewikkeld in elkaar. Grote aantallen botten, spieren, pezen en banden zorgen er samen voor dat u uw hand op eindeloos veel manieren kunt bewegen  De hand is echter ook, juist door zijn bouw, een kwetsbaar werktuig.  Omdat de botten, banden, spieren, zenuwen en bloedvaten van de hand en arm zeer nauw met elkaar verbonden zijn, kan een schijnbaar klein letsel aan uw hand of arm grote gevolgen hebben voor uw dagelijks functioneren. In de meeste gevallen ontstaan klachten door een ongeluk, door overbelasting of door slijtage. Natuurlijk kan ook een noodzakelijke operatie oorzaak zijn van beperkingen in het gebruik van uw hand.  Wat ook de oorzaak is, het niet (goed) functioneren van uw hand zal u behoorlijk belemmeren bij uw dagelijkse bezigheden. De Handtherapie houdt zich bezig met het behandelen van functiestoornissen van spieren, pezen, banden, botten, gewrichten, zenuwen en huid van uw hand- pols en arm gebied en wordt uitgeoefend door tot Handtherapeut gespecialiseerde fysiotherapeuten. Bij letsel is een tijdige en deskundige behandeling van uw hand- en/of polsletsel door een Handtherapeut daarom belangrijk.

In een aantal gevallen, waar geen voorafgaande operatie nodig is, kan met behulp van therapie het gewenste doel worden bereikt. De therapie richt zich op het weer zo goed mogelijk kunnen gebruiken van uw hand/pols. Soms moet u daarvoor (tijdelijk) een spalk dragen, meer rust nemen, de hand weer soepel maken, de spierkracht opbouwen of uw hand anders leren gebruiken. Deze vorm van zorg wordt ook wel conservatieve revalidatie genoemd.

Voor de gevallen waar eerst een operatie door een (Plastisch) Chirurg plaatsvindt, verzorgt de Handtherapeut het revalidatieproces na een operatie.  Er zijn veel verschillende behandelmogelijkheden, die altijd precies afgestemd worden op uw klachten en beperkingen. Dit wordt de Postoperatieve Therapie genoemd.  Het is belangrijk om na een operatie zo snel mogelijk met de handtherapie te starten. Dit om te voorkomen dat tijdens de wondgenezing de verschillende weefsellagen aan elkaar gaan verkleven waardoor er bewegingsbeperkingen ontstaan. Na de operatie ligt de nadruk op het bevorderen van het genezingsproces door middel van wondverzorging, oedeembestrijding, littekenbehandeling, oefentherapie, spalktherapie en het weer functioneel gaan gebruiken van de hand. Hoewel tijdens de opleiding Fysiotherapie zeker aandacht wordt besteed aan de hand en pols, bieden, in verband met de gecompliceerde structuur van beiden, gespecialiseerde therapie en revalidatie een grotere kans van slagen waardoor terugkeer naar zelfstandigheid, werk, hobby of sport sneller en beter mogelijk wordt.

Handtherapie is vaak een langdurig en intensief traject, waarbij uw medewerking en inzet van groot belang is. Afhankelijk van de ernst van de aandoening kan ook de duur van de therapie variëren. Vooral in het begin is de behandelfrequentie heel hoog. Want juist in die periode is de meeste winst te behalen. 

Veel voorkomende aandoeningen waarbij raadplegen van een gespecialiseerde Handtherapeut aan te raden is, zijn b.v.

• Aandoeningen zoals de ziekte van Dupuytren, reuma, artrose
• Sportletsels zoals skiduim, malletvinger, botbreuk, bandletsel, buig- en strekpeesletsel, zenuwletsel
• Overbelastings- of CANS klachten zoals carpaletunnelsyndroom, triggervinger, morbus de Quervain en zenuwcompressie
• CRPS1 (posttraumatische dystrofie) 

Artrose

Is een reumatische aandoening waarbij de kwaliteit van het kraakbeen langzaam verslechterd. Omdat het dunner en zachter wordt vervormt het onderliggende bot. Voelbare en zichtbare knobbels (osteofyten) vormen zich aan de rand van het gewricht. Omdat daarbij veelvuldig zenuwen bekneld raken zijn pijn, ongevoeligheid en krachtverlies veelvuldig waargenomen symptomen. Artrose kan in alle gewrichten voorkomen, maar wordt het meest in vingers, duim, grote teen, nek, knieën, heupen en onderrug waargenomen. 

Carpale Tunnel Syndroom 

Bij het carpaletunnelsyndroom (CTS) wordt de middelste handzenuw, die vanuit de onderarm de hand binnenloopt door de carpale tunnel, een nauwe doorgang voor zenuwen en pezen, ingeklemd ter hoogte van het polsgewricht. Dit veroorzaakt pijn, tintelingen of een doof gevoel in de vingers en de handpalm. Vaak wordt dit veroorzaakt door overbelasting bij herhaaldelijke beweging, ongunstige werkhoudingen en hand- arm trillingen.  

In veel gevallen zal, na een diagnose in het Ziekenhuis, eerst een operatie overwogen worden.

Ziekte van Dupuytren 

Kromstand van de vinger(s) is een ziektebeeld dat meer voorkomt bij mannen dan bij vrouwen, en is waarschijnlijk erfelijk. Een andere benaming is "koetsiershanden". De oorzaak hiervan is in feite nog niet bekend. De aandoening wordt gekenmerkt door het ontstaan van fibreuze knobbels die zich uitbreiden vanuit de handpalm tot in de vingers. 

Vaak treedt een retractie op waardoor de vingers krom gaan staan (flexiestand). Vaak wordt uiteindelijk de hand geopereerd door een plastisch chirurg. 

RSI-Klachten

RSI is een verzamelnaam voor spier- en gewrichtsklachten aan handen, polsen, armen, schouders, en/of nek. Het is de afkorting van Repetitive Strain Injury. Dat betekent een blessure door een herhaalde belasting. Doordat je dezelfde beweging steeds herhaalt ontstaat er een continue spierspanning. Hierdoor krijg je spier- en gewrichtsklachten. Omdat RSI een verzamelnaam is voor veel aandoeningen, benoemen artsen liever specifiek de aandoening zoals tenniselleboog, muisarm of carpaal tunnelsyndroom. Hierdoor weet je waar de aandoening zich bevindt.

De term RSI wordt tegenwoordig steeds vaker vervangen door aspecifieke CANS. CANS staat voor ‘Complaints of Arm, Neck and/or Shoulder’ (arm-, nek- en/of schouderklachten). 

Handtherapie en de zorgverzekering 

Handtherapie is een paramedische behandeling en valt als zodanig onder de vergoeding fysiotherapie. Onder de tab tarieven op deze site wordt ingegaan op de kosten die de polissen van Zorgverzekeraars vergoeden.    

Isabel Boerrigter is gediplomeerd handtherapeute.